นอนน้อย ปวดหัวเกิดจากอะไร? มีสาเหตุเกิดได้อย่างไร วิธีรักษาอย่างไร

เนื่องด้วยการใช้ชีวิตประจำวัน การทำงาน การเรียน อาจจะทำให้หลายๆ คนต้องเผชิญกับอาการนอนน้อย ปวดหัว จนบางครั้งก็มีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย และส่งผลกระทบระยะยาว โดยเฉพาะอาการปวดหัวเพราะนอนน้อย 

หากใครที่กำลังเผชิญอาการเหล่านี้ นอนน้อยแล้วปวดหัว วิธีแก้เป็นอย่างไร อาการปวดหัวจะมีลักษณะแบบไหนบ้าง นอนน้อย ปวดหัว กินอะไรดีถึงจะหาย บทความนี้มีคำตอบมาให้

สารบัญบทความ

• นอนน้อย ปวดหัว
• นอนน้อยแค่ไหนคือนอนน้อย
• สาเหตุอาการนอนน้อยแล้วปวดหัว
• นอนน้อยกระตุ้นไมเกรนอย่างไร
• นอนน้อย ปวดหัว..เมื่อไหร่ควรพบแพทย์
• การวินิจฉัยอาการปวดหัวนอนน้อย
• วิธีแก้อาการปวดหัวเพราะนอนน้อย
• แนวทางการป้องกันอาการปวดหัวเพราะนอนน้อย
• ข้อสรุป

นอนน้อย ปวดหัว

การนอนหลับเป็นสิ่งที่ร่างกายควรได้รับอย่างเพียงพอ เนื่องจากขณะนอนหลับร่างกายจะซ่อมแซมและฟื้นฟูระบบต่างๆ เช่น ระบบไหลเวียนโหลิต ฮอร์โมน ตลอดจนการทำงานของสมอง

ทั้งนี้ หากร่างกายนอนน้อย อาการที่จะพบได้บ่อยคือ ปวดหัว ซึ่งอาจจะเกิดจากการที่ร่างกายไม่ได้พักผ่อนอย่างเต็มที่ นำไปสู่ความตึงเครียด กล้ามเนื้อตึงตัว สารเคมี โครงสร้างสมอง ระบบน้ำเหลือง ตลอดจนระบบไหลเวียนทำงานผิดปกตินั่นเอง

นอนแค่ไหนคือนอนน้อย

การนอนน้อยไม่เพียงแต่นอนน้อยชั่วโมง แต่รวมถึงการนอนอย่างไม่มีประสิทธิภาพหรือการนอนหลับๆ ตื่นๆ จนเป็นสาเหตุนอนน้อย ปวดหัวข้างเดียว ปวดรอบบริเวณศีรษะได้ด้วยเช่นกัน ซึ่งการชั่วโมงการนอนที่เหมาะสมแบ่งตามช่วงวัย ดังนี้

• ทารก 16-18 ชั่วโมง
• เด็กเล็ก 10-12 ชั่วโมง
• เด็กโต-วัยรุ่น 9 ชั่วโมง
• ผู้ใหญ่ 7-9 ชั่วโมง
• สตรีมีครรภ์ควรนอนหลับมากว่าปกติ

ทั้งนี้ สรุปได้ว่าหากใครที่นอนต่ำว่า 6 ชั่วโมง เรียกได้ว่าเป็นการพักผ่อนน้อยและอาจทำให้เกิดอาการปวดหัวได้ง่ายๆ

นอนน้อย ส่งผลเสียต่อร่างกายอย่างไรบ้าง

แน่นอนว่าหากร่างกายได้รับการพักผ่อนไม่เพียงพอ นอกจากปวดหัวจากการนอนน้อย ย่อมส่งผลเสียต่อร่างกายในด้านอื่นๆ ยกตัวอย่างเช่น

• รู้สึกไม่ตื่นตัว ไม่กระปรี้กระเปร่า 
• ผิวเหี่ยว หยาบกร้าน มีรอยย่น รอยตีนกา ตลอดจนรอยขอบตาคล้ำ 
• เกิดอาการเครียดสะสม จนทำไปสู่อาการปวดหัวจากความเครียดได้
• ปวดรอบศีรษะรูปแบบต่างๆ เช่น ปวดกระบอกตา หรือบริเวณเบ้าตา ปวดหัวท้ายทอย 
• หากอาการนอนน้อยแล้วปวดหัวเกิดขึ้นในเด็กจะส่งผลให้เด็กมีพัฒนาการช้า หยุดการเจริญเติบโต
• เกิดอาการหลับกลางอากาศ
• ร่างกายตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ น้อยลง สมองเบลอ ทำงานช้า ระบบความจำทำงานได้ไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร 
• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย
• หากนอนน้อย ปวดหัว ปวดตา ติดต่อกันนานๆ จะมีโอกาสเสี่ยงโรคแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น โรคอ้วน โรคหัวใจ โรคซึมเศร้าโรคหลอดเลือดในสมอง เป็นต้น ทั้งนี้ เพราะร่างกายผลิตภูมิคุ้มกันไม่เพียงพอ สารและฮอร์โมนในร่างกายทำงานผิดปกติ

สาเหตุอาการนอนน้อยแล้วปวดหัว

อาการนอนน้อย ปวดหัวเกิดได้จากหลายสาเหตุ แตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคล แต่ส่วนใหญ่เกิดจากการที่ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานผิดปกติ กล้ามเนื้อตึงตัว ส่งผลให้เลือดไม่สามารถมาเลี้ยงสมองและร่างกายได้อย่างเต็มที่ เกิดความล้า นอกจากนี้หากใครที่ใช้คอมพิวเตอร์บ่อย ใช้สายตาหนักยังเป็นสาเหตุกระตุ้นร่วมกับอาการนอนน้อย ปวดหัวอีกด้วย

ด้วยสาเหตุดังกล่าวจะส่งผลให้เกิดอาการตื่นนอนแล้วปวดหัว ปวดตุบๆ ไม่สดชื่น และเครียดสะสม นอกจากนี้ยังพบว่า ผู้ที่เป็นโรคไมเกรน ยังจะมีโอกาสเกิดอาการปวดหัวจากการนอนน้อยมากกว่าคนปกติอีกด้วย 

นอนน้อยกระตุ้นไมเกรนอย่างไร

จากงานวิจัยหลายๆ แห่งพบว่าการนอนน้อยส่งผลให้เกิดอาการไมเกรนได้ เนื่องจากกลไกการทำงานของสมองเปลี่ยนไป ยกตัวอย่างเช่น สมองส่วนไฮโปทาลามัสที่ควบคุมระบบการนอนหลับและการตื่นตัว ตลอดจนควบคุมระบบประสาทของการปวดหรือเจ็บ ทำงานไม่มีประสิทธิภาพ หรือต่อมไพเนียล ซึ่งผลิตเมลาโทนิน ฮอร์โฮนขณะนอนหลับ ซึ่งหากนอนน้อย ระดับเมลาโทนินต่ำลง จะส่งผลต่ออาการปวดหัว

นอกจากนี้ หากจะนอนในตอนกลางวันเพื่อทดแทน แต่ก็ยังไม่สามารถทดแทนได้ดีเท่าตอนกลางคืน เนื่องจากมีแสง สี กลิ่น หรือสิ่งเร้าต่างๆ เข้ามากระตุ้นให้เกิดอาการปวดหัวข้างซ้าย ขวา ปวดข้างเดียวหรือมีอาการเวียนหัวอีกด้วย

อย่างไรก็ดี อาการนอนน้อยปวดหัวจนกระตุ้นให้เกิดไมเกรนนั้น ก็มีการศึกษาพบว่าสามารถรักษาอาการได้ทั้งวิธีในเบื้องต้นหรือวิธีทางการแพทย์ เช่น การทานยารักษาไมเกรน ฉีดโบท็อกไมเกรนบริเวณจุดต่างๆ ที่มีผลข้างเคียงน้อย การฝังเข็มไมเกรนแพทย์แผนจีน เป็นต้น

นอนน้อย ปวดหัว..เมื่อไหร่ควรพบแพทย์

ดังที่กล่าวมาในข้างต้นแสดงให้เห็นว่าอาการนอนน้อยแล้วปวดหัวนั้นสามารถเกิดขึ้นได้ง่ายๆ เมื่อร่างกายพักผ่อนไม่เพียงพอ แต่ในบางกรณี อาการนอนน้อยแล้วปวดศีรษะก็อาจเป็นหนึ่งในสัญญาณบ่งบอกถึงความผิดปกติในร่างกาย ดังนั้น หากพบว่ามีอาการดังต่อไปนี้ ควรรีบแพทย์ทันที

• อาการปวดหัวเกิดขึ้นฉับพลัน
• อาการปวดหัวรุนแรงผิดปกติ
• อาการปวดเกิดขึ้นหลังจากบาดเจ็บที่ศีรษะ
• มีอาการคอเคล็ด ชัก เป็นลม สับสน อ่อนแรง หรือชาร่วมด้วย
• เริ่มมีอาการหรืออาการเปลี่ยนแปลงระหว่างตั้งครรภ์

การวินิจฉัยอาการปวดหัวนอนน้อย

หากใครที่รู้สึกว่าตนเองอยู่ในกลุ่มเสี่ยงหรือมีอาการนอนน้อย ปวดหัว คลื่นไส้ในเบื้องต้น อาจจะเข้าพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย ซึ่งจะวินิจฉัยในเบื้องต้น ซึ่งหากพบว่านอนน้อย ปวดหัวนั้นเข้าข่ายรุนแรงอาจจะวินิจฉัยอย่างละเอียด ดังนี้

1. ซักประวัติเบื้องต้น

เมื่อมีอาการนอนน้อย ปวดหัว ในเบื้องต้นแพทย์จะซักประวัติส่วนตัว เช่น ชื่อ-สกุล อายุ น้ำหนัก ส่วนสูง จากนั้นจะอาจจะมีการสอบถามถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิต พฤติกรรมการนอนหลับ รวมถึงสอบถามประวัติการได้รับอุบัติเหตุ 

2. การตรวจการนอนหลับ

การตรวจการนอนหลับจะมีการติดอุปกรณ์ตามร่างกาย จากนั้นจะมีการบันทึกวิดีโอเพื่อสังเกตความผิดปกติ โดยคลื่นสมอง ระดับออกซิเจนในเลือด ตลอดจนระดับการหายใจจะส่งมายังคอมพิวเตอร์เพื่อบันทึกและนำไปวินิจฉัยต่อไป เพื่อหาสาเหตุปวดหัวจากการนอนน้อย

3. การเจาะน้ำไขสันหลัง

การเจาะน้ำไขสันหลังจะแทงเข็มเข้าไปในช่องว่างใต้ชั้นเยื่อหุ้มสมอง เพื่อนำน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลังมาตรวจวินิจฉัยโรค เพื่อตรวจหาภาวะความผิดปกติ และอาการอักเสบต่างๆ ในร่างกาย  

4. การตรวจ MRI

การตรวจ MRI จะใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าตรวจหาความผิดปกติของร่างกาย เช่น ตรวจสาเหตุการปวดหัว ตรวจหาเนื้องอก ตรวจหาภาวะอักเสบต่าง ๆ โดยการตรวจด้วยวิธีนี้จะได้รับความนิยม เนื่องจากปลอดภัย และสามารถตรวจวินิจฉัยโรคได้อย่างละเอียด

5. การตรวจ CT Scan

การตรวจ CT SCAN จะต่างจากการตรวจ MRI เนื่องจากจะฉายรังสีเอกซ์ ผ่านอวัยวะที่ต้องการตรวจ เช่น หัว หัวใจ แขน ขา เพื่อหาความผิดปกติและสาเหตุ วิธีการตรวจนี้ก็ได้รับความนิยมเช่นเดียวกัน เนื่องจากผลตรวจจะเป็นภาพ 3 มิติและภาพแนวระนาบ ทำให้สามารถวินิจฉัยโรคได้อย่างละเอียด ปลอดภัย

วิธีแก้อาการปวดหัวเพราะนอนน้อย

อย่างไรก็ดี วิธีแก้ปวดหัวเพราะนอนน้อยสามารถทำได้ง่ายๆ โดยเริ่มจากการปรับพฤติกรรมในเบื้องต้น ดังนี้

1.พักผ่อนให้เพียงพอ

หากใครที่มีอาการนอนน้อย ปวดหัวคลื่นไส้ วิธีแก้ที่ดีที่สุดและเห็นผล คือ การพักผ่อนให้เพียงพอ 7-8 ชั่วโมง หรือ 9 ชั่วโมง ในขณะเดียวกันก็ไม่ควรนอนดึก แต่ควรนอนหลับพักผ่อนให้เป็นเวลา เพื่อให้ร่างกายได้ฟื้นฟู ซ่อมแซม สามารถหลังสารและฮอร์โมนต่างๆ ให้กลับมาทำงานได้อย่างปกติ

2. ใช้ยาบรรเทาอาการปวดหัว

การใช้ยาบรรเทาอาการปวดหัวนอนน้อยมีหลายประเภท เช่น ยาพาราเซตามอล ยาแอสไพริน ตลอดจนการรักษาด้วยยาไมเกรน เช่น ยากลุ่ม ibuprofen รักษาอาการปวด ยากลุ่ม ergotamine ตลอดจนการทานยากลุ่ม triptan ทั้งนี้ ชนิด จำนวน หรือการใช้ยาจะขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

3. ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต

เมื่อมีอาการนอนน้อย ปวดหัวข้างขวาหรือซ้าย หรือมีอาการไมเกรน เพียงแค่ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตของตนเอง เช่น การทานอาหารที่ประโยชน์ การเลือกจิบน้ำอุ่น เพื่อให้ร่างกายได้รับน้ำเพียงพอ การนอนพักผ่อนให้เป็นเวลา การออกกำลังกาย ในขณะเดียวกันเลี่ยงพฤติกรรมการนอนดึก นอนน้อย นอนไม่เป็นเวลาร่วมด้วยเลี่ยงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม

4. รักษาที่ต้นเหตุอาการปวดหัว

อาการปวดหัวจากการนอนน้อยเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ และมีหลายกรณีที่จะเป็นสิ่งกระตุ้นให้เกิดอาการปวดหัวได้ ดังนั้น ทางที่ดีจึงอาจจะเข้าปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการวินิจฉัยอย่างละเอียด เพื่อหาต้นเหตุและแนวทางการรักษาที่เหมาะสม

แนวทางการป้องกันอาการปวดหัวเพราะนอนน้อย

อย่างไรก็ดี การป้องกันการปวดหัวเพราะนอนน้อย ก็สามารถทำได้ง่ายๆ เช่นกัน ดังนี้

• เลี่ยงการสูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เช่น โยคะแก้ปวดหัว วิ่ง เดินเร็ว 
• เลี่ยงการกินอาหารจนอิ่มเกินไปในช่วงก่อนนอน เพราะจะทำให้อาหารไม่ย่อย ในขณะเดียวกันก็ควรเลี่ยงอาหารกระตุ้นไมเกรน
• พักจากการทำงานหนักหรือการใช้สายตาจ้องคอมพิวเตอร์นานๆ
• ดื่มเครื่องดื่มอุ่น ๆ ก่อนนอน เช่น ชาหอมอุ่นๆ นมอุ่นๆ หรือน้ำอุ่น จะช่วยให้ร่างกายผ่อนคลาย  

แนะนำการนอนหลับอย่างถูกวิธี

อีกหนึ่งวิธีที่ช่วยป้องกันอาการนอนน้อย ปวดหัวต้องเริ่มจากการนอนหลับอย่างถูกวิธี ดังนี้

• นอนหลับพักผ่อนให้ตรงเวลา พักผ่อนให้เพียงพอ 7-9 ชั่วโมง
• เลี่ยงการนอนกลางวันนานๆ แต่ควรปรับเวลานอนตอนกลางคืนให้ชิน
• เลี่ยงการเล่นโทรศัพท์ก่อนนอน การดูโทรทัศน์ เล่นเกม หรือทำกิจกรรมที่ทำให้ร่างกายตื่นตัว
• ปรับสภาพแวดล้อมห้องนอนให้อากาศถ่ายเทได้สะดวก อุณหภูมิเหมาะสม ใช้น้ำมันหอมระเหยกลิ่นหอมอ่อนๆ ให้รู้สึกผ่อนคลาย
• นอนในท่าทางที่เหมาะสม เหมาะกับสรีระร่างกายของตนเอง ก็จะช่วยบรรเทาอาการพักผ่อนน้อยปวดหัว

ข้อสรุป

อาการนอนน้อย ปวดหัวเป็นเรื่องของสุขภาพที่ไม่ควรมองข้าม แต่ควรดูแลและปรับพฤติกรรมของตนเอง ตลอดจนรักษาอาการและหาวิธีป้องกันอยู่เสมอ

อย่างไรก็ดี หากใครที่นอนน้อย ปวดหัวไมเกรน อาจจะตรวจไมเกรน เข้ารับคำปรึกษา ตลอดจนรักษาไมเกรนด้วยวิธีทางการแพทย์อย่างการฉีดโบท็อกไมเกรน กับ BTX Migraine Center ศูนย์รักษาไมเกรนเฉพาะทางที่ได้รับการรับรองได้ง่ายๆ แค่แอดไลน์ @ayaclinic หรือโทร 090–970-0447

เอกสารอ้างอิง

Danielle Pacheco, (2022). Can a Lack of Sleep Cause Headaches?. Retrieve from  https://www.sleepfoundation.org/sleep-deprivation/sleep-deprivation-and-migraines